Een avondje klassieke muziek

Ondanks de dreigende situatie in Libanon, stond er zaterdagvond een klassiek concert op het programma van de dwarsfluitspeler Wissam Boustany. Brigitte en ik hadden nog nooit van hem gehoord, maar hij schijnt wereldberoemd te zijn in de dwarsfluitwereld.

Het concert werd gehouden op de campus van de American University of Beirut. Dit ligt gelukkig om de hoek, anders zouden we waarschijnlijk niet zijn gegaan. De situatie is momenteel zo dreigend dat je maar liever thuisblijft, vooral ’s avonds. Oude, nare tijden herleven voor de Libanezen waarbij je eerst naar de radio moet luisteren om te horen of de kust veilig is.

Wij deden dat gisteren niet en dat was maar goed ook, achteraf bekeken. Er waren namelijk vechtpartijen uitgebroken in Basta, een wijk redelijk dichtbij Hamra. Ook in andere wijken was het onrustig met her en der opstootjes. Vandaar waarschijnlijk ook dat Bliss Street vrijwel verlaten was. Deze straat staat bekend om de vele goedkope eetgelegenheden en is erg populair onder studenten, ook al omdat AUB’s hoofdingang aan Bliss Street ligt. Normaal gesproken staan hier de auto’s drie rijen dik geparkeerd, maar gisteren was het er verontrustend leeg.

Gelukkig dus maar dat we niet naar de radio hadden geluisterd, want het was een bijzonder mooi concert. Wissam Boustany werd slechts begeleid door een vleugel en dat gaf meteen een intiem sfeertje omdat de pianist het rustig aan moest doen teneinde de dwarsfluit niet te overschaduwen. Ook de locatie was erg mooi: Assembly Hall, wat van oudsher een kerk is. De opkomst viel nog alleszins mee, met uiteraard veel bekende gezichten. Libanon is een dusdanig klein land, en de gemiddelde Libanees is helaas erg weinig in cultuur geïnteresseerd, dat je telkens dezelfde mensen ziet op dergelijke bijeenkomsten.

Wissam is het type muzikant dat helemaal in zijn muziek opgaat, gecombineerd met een goed gevoel voor show. De kijkers naar Jiskefet kunnen Wissam vergelijken met het type Tony van Heemschut. Zo begon Wissam het concert met het blazen van een viertal geïsoleerde noten, waarna de pianist de volgende drie minuten mocht volspelen. En wat doe je dan als fluitspeler? Juist, dromerig voor je uit kijken, ogen half gesloten en licht meewiegen met de muziek. Een lekker typisch begin, en eerlijk is eerlijk, hij kwam overtuigend over. Hier stond een Artiest.

Toen hij vervolgens echt begon te spelen, was mijn sarcasme snel voorbij: het was werkelijk erg mooi. Helemaal niet zwijmelend of kwelend, zoals het vooroordeel over dwarsfluiten al snel gaat. Integendeel, het was vaak agressief en opzwepend, met felle, scherpe noten. Vaak randje vals, vaak randje te hard, en bovenal erg intens. Net zoals goede soulmuziek dat behoort te zijn

Wat opviel tijdens de zachtere gedeelten is het bijgeluid. Wij zaten op de voorste rij en je hoorde telkens het kraken van het houten podium en het knisperen van zijn leren schoenen als hij zich bewoog. Volgende keer moest het podium maar een stukje hoogpolig tapijt hebben en de artiest op sokken in plaats van nieuwe schoenen.

Zoals gezegd ging Wissam helemaal op zijn muziek en dat leverde een paar keer angstwekkende momenten op. Zo reikte hij telkens, heel fysiek, omhoog als hij de hoge tonen speelde, alsof hij ze aanraken wou: telkens hoger, telkens verder…en stapje voor stapje viel hij bijna van het podium af. Het gaf een goede spanning aan de prima muziek.

Na de pauze speelde hij een wereldprimeur van de componist Houtaf Khoury (geen familie van Brigitte). Dat stuk, getiteld Apres un rêve, was zonder meer een toppertje. Wissam begon met het blazen langs de fluit zonder echte tonen te maken, heel apart. De pianist deed daar niet voor onder en had inmiddels een handschoen aangetrokken. Vervolgens bespeelde hij de vleugel als een omgevallen harp: met de vingers raakte hij de snaren aan. Vandaar natuurlijk de handschoen, want de snaren kunnen gemeen scherp zijn.

Het gaf een macaber geluid: de lage tonen die uit de vleugel kwamen, klonken massief en onbestemd. Ook Wissam’s blazen zonder dat er tonen te horen waren, klonk bevreemdend. Het was alsof hij verdwaald was in een mist, koortsachtig op zoek naar de juiste tonen maar deze niet kunnen vinden. Langzamerhand echter werd muziek hoorbaar. Eerst nog voorzicht, maar al snel klonken er meer en meer noten die zich als een melodie aaneenregen. Ook de pianist was weer op zijn stoel gaan zitten en bespeelde de vleugel op de traditionele wijze.

Het einde van het stuk was weer als het begin: veel blazen zonder noten en de pianist met handschoen aan die lage, sombere noten toverde uit het binnenste van de vleugel. Een beetje een verdrietig, haast melancholisch einde, alsof het mooie middenstuk slechts een opleving was, net als een helder moment van een Altzheimer patiënt. De componist heeft het stuk geschreven na afloop van de Juli Oorlog tussen Hezbollah en Israël. Wellicht dat hij via zijn muziek tot uitdrukking heeft willen brengen het gevoel dat veel Libanezen hebben: het ging juist zo lekker en dan die verdomde oorlog in de zomer. We zijn weer terug bij af, weer terug in de mist en de onherbergzaamheid.

Deze interpretatie kan gerust helemaal fout zijn, hoor, ik ben absoluut geen expert. Zo probeer ik al jaren het verschil tussen zomer en winter te horen in Vivaldi’s Vier Jaargetijden, maar helaas ben ik seizoensdoof want het klinkt me allemaal gelijk.

Na afloop hield Boustany nog een kleine toespraak waarin hij zich met de politieke situatie bemoeide. Het zal ook eens niet…diepe zucht. Hij verweet degenen die spraken van een overwinning (hint: Hezbollah) van immoreel gedrag. Immers, hoe kun je spreken van een overwinning als zoveel onschuldige kinderen het slachtoffer zijn geworden, aldus Boustany. Nou, daar kan Nasrallah het mee doen. Jammer wel, zo’n gratuite opmerking. Het verbrak de bijzondere sfeer die hij zo-even nog had opgeroepen en er zullen genoeg mensen zijn die er anders over denken.

In ieder geval was het een bijzonder mooi concert en het bewees maar weer eens de oude waarheid dat de Libanezen doorgaan met hun leven ondanks oorlog en andere ellende.