Een dag verder maar niets opgeschoten

Resultaat van een dagje demonstreren: 5 doden en meer dan 160 gewonden. Het aantal doden overigens schommelt tussen 3 van CNN tot 5, gemeld vanochtend door LBC, een christelijk Libanees TV station. Zoals altijd in Libanon is de waarheid volkomen zoek: De oppositie houdt het op een rustig verlopen demonstratie met sporadisch geweld dat is uitgelokt door hetzij geheim agenten, hetzij door regeringsgezinde militanten. De regering spreekt van een poging tot staatsgreep. Ga er maar eens aanstaan om als Nederlandse blogger hier duidelijkheid in te krijgen!

Vandaar dat ik me beperk tot enkele waarnemingen die mijns inziens relevant en veelal verontrustend zijn.

1. Siniora gaf gisteravond een toespraak voor het Libanese volk vanuit zijn regeringsgebouw. Hiermee ontkrachtte hij geruchten als zou hij het land zijn uitgevlucht naar Parijs voor de Internationale Donorconferentie voor Libanon. Tijdens zijn speech gaf hij geen millimeter toe: zijn hand is uitgereikt en het is aan de oppositie om zich bereid te verklaren tot verdere gesprekken. Siniora herhaalde nog maar eens dat de toekomst van Libanon niet in de straten moet worden bepaald, maar in het parlement. Hij riep daarom op tot een parlementszitting om de situatie te bespreken. Hoog op de agenda zal dan ongetwijfeld zijn hervormingsprogramma staan alsmede de goedkeuring van het VN Tribunaal.
2. Opvallend in zijn speech was dat hij voor het eerst Hezbollah als een terroristische organisatie omschreef in plaats van het Verzet, of althans hij omschreef de daden van de door Hezbollah aangevoerde oppositie als terroristisch en intimiderend. Dit geeft aan hoezeer de verhoudingen aan het verharden zijn. Ook Future TV, een soennieten moslim TV station en eigendom van Hariri, spreekt inmiddels denigrerend over ‘militie’ als ze het over Hezbollah hebben, in plaats van het Verzet.
3. Beangstigend waren sommige TV beelden van burgers met geweren die op andere burgers aan het schieten waren. Het is naïef om te denken dat in Libanon de staat het geweldsmonopolie heeft, zeker als je bedenkt dat Hezbollah waarschijnlijk sterker is dan het leger, maar toch leek het er gisteren even heel sterk op dat er opnieuw een burgeroorlog aan zit te komen.
4. Dit gevoel werd versterkt toen Hezbollah aanhangers twee soennitische wijken in wilden gaan (Corniche al Masraa en Tariq Jdeideh), daarbij bewust aansturend op rellen.
5. In de christelijke gebieden werden veel tegendemonstraties gehouden, met name door de regeringsgezinde Lebanese Forces onder leiding van Samir Geagea. De steun van Michel Aoun schijnt sterk aan het afnemen te zijn, ook al omdat de Maronitische kerk zich maandag heeft uitgesproken tegen de door Michel Aoun’s aangekondigde acties in christelijke gebieden. Men vreest een herhaling van 1989/1990 waarin Michel Aoun ook al de christenen sterk verdeelde en zelfs een bloedige oorlog tussen zijn troepen en overige christelijke milities uitvocht. Indertijd was zijn opponent ook al Samir Geagea; de geschiedenis lijkt zich derhalve te herhalen.
6. Opvallend was de terugkeer van de militie van christelijk leider Suleiman Franjieh uit het noordelijke Tripoli. Deze militie, Marada genaamd, was lange tijd verboden maar is een aantal maanden geleden gereactiveerd door Franjieh. Ze waren prominent aanwezig op de barricades en voor veel Libanezen bracht dit nare herinneringen boven. De associaties met een dreigende burgeroorlog worden sterker en sterker.
7. President Lahoud riep gisteren de regering op zich verantwoordelijk op te stellen en middels dialoog met de oppositie een oplossing te zoeken. Lachwekkend was zijn haast trotse mededeling dat hij een telegram had gekregen ter ondersteuning voor zijn beleid van de Soedanese president. Soedan, echt een boegbeeld voor democratie. Andere landen die er wel toe doen, hebben allang hun steun voor Lahoud ingetrokken en dus kom je terecht in de lagere regionen.
8. Het leger heeft zich de gehele dag rustig en terughoudend opgesteld. Ze kwamen alleen in actie als burgers onderling met elkaar op de vuist gingen of als demonstranten auto’s en winkels gingen vernielen. Waarschijnlijk zal de legerleiding hebben gedacht dat je de demonstranten maar het beste kunt laten uitrazen in plaats van met harde hand op te treden. Gezien de veelheid van demonstraties was een hard optreden ook erg lastig geworden. Vannacht heeft het leger hard gewerkt om alle blokkades op te ruimen. Dat is gelukt: alle wegen zijn weer open in Libanon. Of dat de prestaties van het leger zijn, is maar de vraag. Het lijkt meer het gevolg te zijn van de stopzetting van de demonstraties gisteravond. Dat gaf het leger de gelegenheid om de boel op te ruimen.
9. Het bleef gisteravond tot laat onduidelijk of de demonstraties zouden worden voorgezet de volgende dag. De christelijke leiders Aoun en Franjieh gaven agressieve verklaringen uit waarin ze stelden dat ze zouden doorgaan zolang dat nodig was, maar Hezbollah besloot toch om de demonstraties na één dag stop te zetten. Dat kwam ook overeen met de eerdere aankondiging van Nasrallah die zondag oproep tot één dag van demonstraties. Nasrallah staat erom bekend dat hij woord houdt en ook dit keer is dat gebeurt. Het geeft aan dat de oppositie niet geheel op één lijn zit en ook dat Hezbollah uiteindelijk de baas is.
10. Doordat de demonstraties gisteren zo uit de hand liepen, lijkt Siniora meer steun te hebben gekregen. Zijn oproep tot kalmte wordt door velen gedeeld. Ook het gewelddadige gedrag van Hezbollah demonstranten heeft de beweging geen goed gedaan. Het bevestigt het beeld dat veel Libanezen hebben van de arme, sjiieten uit het zuiden van het land als zijnde ongeschoold, agressief en slecht gemanierd.

De oppositie heeft aangekondigd verder te gaan met escaleren, net zolang de regering hun eisen inwilligt. Daar ziet het er voorlopig niet naar uit en dus heeft de oppositie een probleem: hoe kun je nog verder escaleren nadat er 5 doden zijn gevallen en heel veel gewonden? Zodra je nieuwe acties gaat aankondigen, zal het geweld alleen maar toenemen. Gisteren waren de soennieten bijvoorbeeld enigszins verrast door de acties van Hezbollah in de soennitische wijken. Je kunt er vergif op innemen dat men zich dat niet nog eens laten overkomen.

Ook de 3 (onder voorbehoud) doden die onder de aanhangers van de Lebanese Forces zijn gevallen, zullen waarschijnlijk gewroken worden indien het tot nieuwe spanningen komt. Het schijnt dat veel mensen beschikken over geweren, overblijfselen uit de Burgeroorlog die in 1990 afliep. Te verwachten valt dat er genoeg Libanezen zullen zijn die hun wapens uit het vet halen om zich teweer te stellen tijdens komende demonstraties. Kortom, als er niet snel een politieke oplossing wordt bereikt, ziet het er somber uit voor de toekomst van Libanon.