Vrede, zou het heus?

Het begint er steeds meer op te lijken dat de wapenstilstand stand houdt in Libanon. Brigitte meldde vanuit Beiroet waar ze was voor een aantal afspraken, dat er een vliegtuig laag overvloog. Iedereen direct naar de ramen om te kijken wat het was: bleek het een vliegtuig van de nationale vliegtuigmaatschappij MEA te zijn. Vol trots dat ze er weer zijn, vloog de piloot wel drie rondjes laag over Beiroet zodat iedereen die opkeek kon genieten van de nationale trots. Inmiddels zouden ook al vliegtuigen andere maatschappijen zijn geland op Hariri Airport in Beiroet.

Ook worden schepen weer ontladen in de diverse havens en is benzine weer volop te verkrijgen. Zelfs de übercoole stranden rondom Byblos zijn weer geopend, zij het dat er vrijwel geen gasten zijn.

Opvallend hoe snel alles weer hersteld is omdat volgens eerdere berichten er geen steen meer overeind zou staan van het vliegveld en de havens. Ook niet zo verbazingwekkend: de gemiddelde Libanees kan zonder oorlog al flink overdrijven, dus laat staan als er niet alleen een persoonlijk belang, maar een nationaal belang is gediend met het aandikken van de feiten.

Vandaag had Brigitte een aantal afspraken in Beiroet om de psychische hulpverlening op gang te krijgen voor zowel slachtoffers als hulpverleners. Het probleem echter, zoals eerder gemeld, is dat er geen vluchtelingen meer zijn: vrijwel iedereen is weer terug naar huis. Maandag werden als redenen gemeld de trots van de Libanees en de binding met het land van herkomst in het dorp van herkomst. Inmiddels kan Brigitte daar de volgende verklaringen aan toe voegen:

- De redenen van de vluchtelingen om hun huizen te verlaten, is duidelijk anders dan indertijd en dit beïnvloedt ook de redenen voor terugkeer. Tijdens de burgeroorlog was de situatie erg onduidelijk en men zocht een meer permanente andere woonplaats. In dit geval, ging men er vanuit dat het slechts tijdelijk zou zijn

- Het is een weliswaar kleine, maar in de ogen van de gewone man, oh zo belangrijke bijdrage die hij kan leveren aan het verzet tegen aartsvijand Israël: ondanks de flyers die Israëlische straaljagers uitstrooiden die opriepen om niet terug te keren, juist wél gaan;

- Samenhangend hiermee zijn veel zuiderlingen trots op de, in hun ogen, overwinning van Hezbollah en willen dit met hun kennissen en buren vieren in hun eigen dorp en in hun eigen huis;

- Men wil voorkomen dat men, net als in de burgeroorlog indertijd, voor langere tijd (jaren, soms) van huis en haard verdreven is, vandaar dat iedereen zodra het kon terug ging naar huis;

- Iran had 10.000 tenten aangeboden voor de tijdelijke opvang, maar Hezbollah heeft dit geweigerd: men wil niet net als de Palestijnen in tenten wonen. Ook het idee dat als je éénmaal in een tent zit, je niet zo gemakkelijk teruggaat naar huis, speelt mee. Een tent, hoe gek het ook klinkt, komt als te definitief over. Vandaar dat de meeste vluchtelingen in huizen en gebouwen verbleef. Van een school weet je dat je er in september weer uit moet als het schoolseizoen weer begint, maar met een tent heb je niet zo’n deadline;

- En tenslotte, men beseft dat veel Palestijnen indertijd hun land hebben verlaten en daar nooit meer konden terugkeren toen de staat Israël werd uitgeroepen. Vandaar dat de vele Sjiieten in het zuiden vastbesloten zijn om hun land niet te verlaten, of althans zo kort mogelijk, je weet immers maar nooit of je er nog terugkomt.

Hoe sterk al deze redenen hebben meegespeeld blijkt nu uit de diverse rapportages op TV: veel mensen zaten al in hun volgepakte auto te wachten op het begin van het staakt-het-vuren. Zodra het 8 uur was, ontstond een massale optocht van terugkerende vluchtelingen. Dit ondanks een initiële oproep van Hezbollah om niet onmiddellijk terug te gaan, maar eerst duidelijk te krijgen dat er voedsel, water en medicijnen aanwezig zijn in het dorp van herkomt. Later zag Hezbollah ook wel in dat de mensen niet tegen te houden waren en stopten ze met deze oproep.

Het was zelfs zo druk op de wegen naar het zuiden, dat de hulpverlenende organisaties (Artsen Zonder Grenzen speelt een belangrijke rol, maar natuurlijk ook het Rode Kruis en noem maar op) boten hebben moeten huren om de noodgoederen per schip van Beiroet naar Tyrus in het zuiden te vervoeren. Over de weg was onmogelijk geworden. Het blijkt dat men volkomen verrast was door de zo snelle terugkeer. Men dacht ongeveer een maand de tijd te hebben voordat alle wegen en bruggen weer hersteld zouden zijn. Nu moesten ze hun logistiek volledig omgooien. Maar tot nu toe eigenlijk veel goed nieuws: de hulp bereikt de hulpbehoevenden en ook over de kans op het uitbreken van besmettelijke ziekten hoor je niemand meer.

Het gevolg van de massale uittocht is dat Hamra nu een verlaten aanblik geeft. Voorheen was het een drukte van belang met de sjiietische vluchtelingen. Waar je ook keek zag je mensen bezig met spullen te verkopen. Soms gewoon wat groente op een kleedje of anders wat toiletpapier op een schamel tafeltje. Het sjieke Hamra leek haast veranderd in een bazaar, Koninginnedag in Amsterdam was er niets bij. Prachtig vond ik het, maar het was een gruwel in de ogen van de oorspronkelijke bewoners die waren achtergebleven.

Veel van de anders tolerante bewoners van Hamra waren erg gebeten op de arme, traditionele invasie van sjiieten uit het zuiden. Normaal gesproken is Hamra één van de weinige echt gemengde wijken van Libanon met Christen, Soennieten, Sjiieten, Druzen enzovoort waarbij je in het straatbeeld elke religieze feestdag uitgebreid merkt. Dit maak je niet mee in andere wijken. Zo merk je in een typisch christelijke wijk als Achrafieh niets van Ramadan en zul je in een typisch moslim wijk als Mar Elias weinig merken van Kerstmis. Overigens, het kerstfeest (nu speciaal met kleine letter geschreven) verwordt ook hier steeds meer tot een commercieel gebeuren waar moslims vrolijk aan meedoen.

Vrede dus. Na een afwachtende houding in het begin lijkt de gemiddelde Libanees er in te gaan geloven. Nuchtere Hollander als ik ben, moet ik het eerst nog maar eens zien. Er zijn nog te veel wolken in de lucht, zoals in willekeurige volgorde:

- Hezbollah heeft zich uitgesproken tegen ontwapening. Israël heeft juist gezegd dat Hezbollah zich moet ontwapenen en behoudt zich het recht voor van vervolgacties om deze doelstelling te realiseren. Dat kan dus betekenen dat we over een tijdje weer een oorlog hebben. Gezellig tijdens Ramadan, schat ik zo, om extra zout in de wonden te strooien;

- Israël heeft de oorlog feitelijk verloren. Of althans, in die zin dat het de eerste keer in de geschiedenis van de Joodse staat is dat ze haar tegenstander niet overtuigend verpletterd heeft. Het is maar de vraag of Israël zich dit wil permitteren. Een bekend Arabisch spreekwoord zegt: “Je moet een wolf zijn, anders eten de andere wolven je op”. In de Arabische wereld is geen medelijden met zwakkelingen en Israël weet dit natuurlijk drommels goed. Het ligt voor de hand dat het IDF zit te popelen om hun eer te herstellen en het karwei af te maken;

- Hezbollah wil de twee ontvoerde Israëlische soldaten alleen teruggeven als Israël ál het Libanese land heeft verlaten, inclusief de Shebaa boerderijen. Ik schat in dat Israël daartoe niet snel bereid zal zijn. Uiteraard wil men wel haar “jongens” terug, ook al omdat dit onderdeel uitmaakte van het vredesverdrag;

- Ondanks de toezegging van de Libanese premier dat het Libanese leger in het zuiden zal worden gestationeerd en dat ze de wapens van Hezbollah niet zullen tolereren, is het leger bijzonder zwak en zeker niet in staat om Hezbollah daadwerkelijk aan te pakken. Toch voor veel mensen een goed gevoel om voor het eerst sinds 1975 het leger weer in het zuiden te zien;

- Qua Shebaa boerderijen heeft Syrië gezegd dat ze niet zullen accepteren als Libanese soldaten daar worden gestationeerd, ondanks herhaaldelijke verzekeringen dat de boerderijen bij Libanon horen. Dus zelfs als Israël het zou teruggeven, zou Syrië nog dwars liggen. Eerder heeft Syrië bij hoog en laag en tegen ieder die het wilde horen, uitgeroepen dat de Shebaa boerderijen uitdrukkelijk bij Libanon horen. Nu wil men ze alleen teruggeven als een allesomvattende vrede in het Midden-Oosten is bereikt….tja.

Al met al reden genoeg om de toekomst met gepaste zorg in te zien. Het zou mij in ieder geval niets verbazen als de wapenstilstand slechts het einde van de eerste ronde zou zijn.