Een zomertapijt is groot

Mijn vrouw, Brigitte, was vandaag de hele dag druk in de weer met de uitkomsten van gisteren. Zoals gemeld had ze een vergadering met de Minister van Sociale Zaken, Nayla Mouawad, voor het opzetten van een project samen met Unicef, getiteld “Laat Kinderen Spelen”, ofwel “Let Children Play”, “Laisser les Enfants Jouer” of op zijn Arabisch: “Dauw al atfal yallaa-boun”.

Dit project is gebaseerd op een soortgelijk project dat Unicef indertijd in Kosovo heeft georganiseerd en heeft als doel om kinderen op te sporen die emotionele schade hebben opgelopen door hun oorlogservaringen. Dit gebeurt spelenderwijs zodat het als bijkomend voordeel heeft dat kinderen even de oorlog kunnen vergeten en lekker kunnen spelen.

Brigitte is hiervoor benaderd omdat ze aan het hoofd staat van de beroepsvereniging van psychologen in Libanon. De speeloefeningen moeten door professionele psychologen en soortgelijke hulpverleners worden uitgevoerd om de initiële screening zo goed mogelijk te laten plaatsvinden. Vervolgstap is de behandeling zelf, maar met 800.000 vluchtelingen, waaronder veel kinderen, is stap 2 nog ver weg. Heel veel praktische problemen die getackeld moeten worden, zoals hoe de kinderen te bereiken, hoe de registratie te doen, hoe te komen tot een follow-up systeem enzovoort. Morgen heeft Brigitte weer een bespreking en zullen beginnen van antwoorden worden besproken.

Daarnaast had ze gisteren een ontmoeting met de vrouw van de Minister van Volksgezondheid. Nu ja, ontmoeting, dat klinkt zo officieel: Brigitte ging even bij haar op de koffie omdat ze onze directe buren zijn in het appartementencomplex in Beiroet. Ze kwamen te praten over de dorpen aan de andere kant van de vallei van Qartaba, waarvan Lessa het grootste dorp is. Hier wonen vooral sjiieten en in Qartaba ging het gerucht dat er veel vluchtelingen zijn en dat er niets voor ze wordt gedaan. Aangezien de minister ook sjiiet is, was ze erg blij met de informatie van Brigitte om zodoende concrete hulp te kunnen bieden aan mensen in nood. Alles wat nodig is, staat beschikbaar, verzekerde ze Brigitte. Alleen, het was onduidelijk wat precies nodig is. Of Brigitte niet zelf een kijkje kon nemen.

Dus wij vanavond samen met de persoonlijke secretaris van de minister naar Lessa voor een ontmoeting met de burgemeester. We kwamen aan bij het gemeentehuis, annex zijn eigen huis (hij werkt vanaf huis, zal maar zeggen) en werden allerhartelijkst ontvangen. Dat is iets waar ik me, na al die jaren, nog steeds elke keer prettig over verbaas: de hartelijkheid van mensen voor vreemdelingen. We waren nog niet gearriveerd of ze boden ons al een waterpijp aan, koffie, thee, fruit. Werkelijk hartverwarmend, zeker omdat we wisten dat ze nu in een moeilijke situatie zitten.

Hoe moeilijk precies was in het begin lastig te achterhalen: de Arabische trots verplicht om ‘nee’ te zeggen op de vraag of je iets wil. Kom je bij Arabieren thuis en ze vragen of je koffie wilt: eerst drie keer nee zeggen en dan pas eindelijk toegeven dat je eigenlijk best wel iets zou willen hebben!

Dus op onze vraag of ze hulp nodig hadden was het antwoord dan ook “nee hoor, we hebben alles wat we nodig hebben”. Nog een keertje vragen. “Nee, echt niet. Allah geeft ons alles wat we verdienen”. Afijn, dat gaat zo een tijdje door, maar toen bleek dat er nu ruim 1000 families in Lessa zijn neergestreken en dat betekent omgerekend al snel 7000 personen. Sjiieten krijgen nu eenmaal veel kinderen.

Heel Lessa telt nog geen 500 huizen, dus ga maar na hoe de mensen er nu leven. Ze slapen in de moskee, in scholen, in de Hoesseiniyee (religieus centrum) en ook bij mensen in de openlucht. Soms hebben ze van takken hutjes gebouwd waar ze de nacht doorbrengen. De burgemeester bijvoorbeeld heeft nu ruim 60 mensen bij zich in huis wonen. “In huis” houdt eigenlijk “in tuin” in, want de meesten slapen buiten onder een gespannen zeil. Er is een Arabisch spreekwoord dat zegt: “Het zomertapijt is groot”. Met andere woorden: in de zomer met het zonnige klimaat kun je gemakkelijk gasten herbergen, maar zodra het gaat regenen en kouder wordt, is dat een stuk lastiger.

De meesten in Lessa zijn sjiieten afkomstig uit de buitenwijk van Beiroet dat het heftigst is getroffen, Dachieh, en vrijwel allemaal zijn ze hun huizen kwijtgeraakt. Een man vertelde dat hij terug was gegaan om nog te redden wat er te redden viel, maar dat alleen zijn voordeur nog overeind stond. De rest van zijn flat was volledig aan flarden geschoten. Anderen vertelden soortgelijke verhalen. En daar zitten ze dan: geen baan meer, geen huis meer, levend onder een zeiltje in een bergdorp met water- en voedseltekort. Onduidelijk wanneer ze terugkunnen en zelfs dan: waarheen terug?

Drinken is een groot probleem. Er wordt dagelijks 15 duizend liter water aangevoerd, dat is dus 2.5 liter water per persoon. Velen hebben al sinds ze zijn gearriveerd in Lessa niet meer een douche kunnen nemen, of zich überhaupt kunnen wassen. Het is een kwestie van tijd voordat besmettelijke ziekten zullen uitbreken. Ook voedsel is erg beperkt, men leeft veelal van brood en fruit. Ander eten, zoals vlees, is haast niet voorradig. Medicijnen zijn al helemaal op, een levensbedreigende situatie voor mensen met een chronische ziekte zoals diabetes of hartpatiënten: hoe lang kun je dan zonder je medicijnen?

Combineer dit met het dreigende benzinetekort en je vraagt je af hoe deze 7000 mensen van water, voedsel en medicijnen te voorzien als de vrachtwagens straks niet meer rijden. De infrastructuur van Lessa is duidelijk niet berekend op zoveel extra mensen: het dichtstbijzijnde ziekenhuis(je) is in Qartaba en dat is 30 minuten per auto en de waterleiding geeft maar een uurtje per dag water. De enige hoop die men kan hebben is op internationale hulp, maar die komt maar langzaam (veel te langzaam!) op gang.

Een ramp in wording: ik stond erbij en ik keek ernaar?