Onduidelijkheid over de grondwet

Afgelopen zondag heeft de Libanese regering naar verwachting het wetsvoorstel tot oprichting van het VN Tribunaal aanvaard. In een reactie stelden zowel president Lahoud als parlementsvoorzitter Berri dat dit wetsvoorstel ongrondwettelijk is omdat de regering zelf illegaal is. Beiden spraken van een staatsgreep die feitelijk heeft plaatsgevonden nu de regering op eigen houtje bijeenkomsten houdt en wetsvoorstellen indient. Premier Siniora, echter, stelt dat de regering wel degelijk legaal is omdat het quorum (nog steeds) wordt gehaald. Tja, wie heeft er gelijk?

Een simpele vraag, zou je denken: gewoon even nalezen in de grondwet. Maar dat valt tegen. Zelfs in kranten en op de TV journaals worden diverse lezingen gegeven van hoe het nu verder moet. Voor zover ik het kan begrijpen is het als volgt:

Stap 1: De regering heeft een wetsvoorstel ingediend bij het parlement. Deze moet in zitting bijeenkomen om het voorstel te bespreken.

Onduidelijkheid 1: Moet het wetsvoorstel worden meeondertekend door president Lahoud voordat het naar het parlement wordt gestuurd of niet? Sommigen zeggen ja, anderen zeggen nee.
Onduidelijkheid 2: Is alleen Berri gemachtigd om een zitting van het parlement af te roepen of moet hij ook gehoor geven aan een oproep van de meerderheid van de parlementsleden om een zitting te organiseren? De één zegt nee, de ander ja. Ook hoor je dat de meerderheid weliswaar een oproep kan doen, maar dat Berri die naast zich neer kan leggen.

Stap 2: Het parlement aanvaardt het wetsvoorstel en stuurt het naar de president voor goedkeuring.

Onduidelijkheid 3: Stel dat de president de wet niet goedkeurt wat dan? Enerzijds hoor je dat de wet automatisch wordt aangenomen na 15 dagen of dient de wet opnieuw ter goedkeuring worden voorgelegd aan het parlement en opnieuw doorsturen naar Lahoud en pas dan na 15 dagen automatisch tot wet verklaren?

Onduidelijkheid 4: Als de president de wet afwijst en het parlement wil de wet opnieuw bij de president indienen, dan moet het parlement worden ontbonden waarna verkiezingen volgen. Het nieuwe parlement moet dan opnieuw het voorstel indienen waarna de president binnen 15 dagen de wet kan goedkeuren. Doet hij dat niet, dan wordt de wet automatisch aangenomen.

Stap 3: Eigenlijk de eerste stap, maar goed: Is de regering legaal of illegaal? Siniora zegt van wel, de oppositie zegt van niet. De laatste meent dat de grondwet voorschrijft dat alle stromingen in Libanon vertegenwoordigd moeten zijn in de regering. Dat schijnt inderdaad te kloppen, maar de grondwet schrijft niet voor in welke mate de vertegenwoordiging moet zijn: naar rato of niet? Er is nu een sjiiet in de regering, dus formeel zijn de sjiieten vertegenwoordigd. Probleem voor Hezbollah echter is dat deze minister niet pro-Hezbollah is. Maar ja, daar schrijft de grondwet weer niets over.

Siniora op zijn beurt zegt dat de regering wel degelijk legaal is omdat het quorum wordt gehaald en ook omdat de sjiieten van harte welkom zijn. De deur staat open, maar als men niet wil toetreden tot de regering is dat een keuze die niet de regering lam zou moeten leggen, aldus Siniora. Ook wijst Siniora erop dat tot nu toe alle besluiten in unanimiteit zijn genomen, dus de vrees van Hezbollah voor een dictatuur van de meerderheid is niet op feiten gebaseerd.

Tja. Het lijkt zo simpel, maar de interpretatie van de grondwet laat veel te wensen over. Opvallend is eigenlijk waarom men dit niet weet. Zou het te maken kunnen hebben met het feit dat dergelijke situaties zich niet eerder hebben voorgedaan? Libanon is immers op consensus gebaseerd terwijl momenteel de messen worden geslepen. Men heeft wellicht geen ervaring met het uitspitten van de grondwet en ook geen behoefte aan dergelijk getheoretiseer. Ook wel logisch omdat het maar de vraag is of beide partijen momenteel nog het geduld hebben om een flinke boom over de grondwettelijke aspecten van het VN Tribunaal te spreken.

Hezbollah heeft aangekondigd deze week, wellicht al vandaag, met verrassingsacties te beginnen. Die worden niet van te voren aangekondigd, en kunnen een ludiek karakter hebben. Dat laatste klinkt voor Nederlandse begrippen lekker oubollig en je krijgt meteen beelden voor ogen van demonstrerende politieagenten met opblaaspoppen en teksten als ‘deze kun je naaien, ons niet!” Leuk, dagje Den Haag en morgen gezond weer op. Dat idee.

Hier moet je het meer zoeken in massademonstraties die goed uit de hand kunnen lopen. En de demonstranten maar hopen dat de oproerpolitie en het leger flink hard gaat uithalen zodat voor iedereen duidelijk wordt dat de regering zelfs eigen Libanezen onder vuur neemt.

Ook schijnt er vanmiddag een demonstratie te worden georganiseerd door regeringsgezinde partijen ter nagedachtenis van de vorige week doodgeschoten Pierre Gemayel. Kortom, het wordt een drukke boel de komende dagen. Voor de zekerheid hebben veel mensen al extra voedsel ingeslagen. Het was flink druk afgelopen weekend in de supermarkten en de lege schappen kwamen ons oh-zo vertrouwd voor.

De hele situatie roept de vraag op of het ooit nog goed komt met Libanon? Iedereen die het hoopt maar niemand die het weet. Hierover hopelijk later meer.